Thuế lũy tiến là hình thức thuế mà mức thuế được tăng dần theo mức thu nhập tăng cao hơn. Cụ thể, mức thuế tăng theo các khoảng thu nhập khác nhau. Trong một hệ thống thuế lũy tiến, người có thu nhập thấp sẽ chịu mức thuế thấp hơn so với người có thu nhập cao.
Cách tính thuế thu nhập cá nhân (TNCN) theo phương pháp lũy tiến có thể được thực hiện như sau:
- Xác định các khoảng thu nhập và mức thuế tương ứng: Trong hệ thống thuế lũy tiến, các khoảng thu nhập được chia thành các bậc khác nhau, mỗi bậc sẽ có một mức thuế cố định hoặc mức thuế phần trăm áp dụng cho khoảng thu nhập đó.
- Phân loại thu nhập: Thu nhập cá nhân bao gồm tất cả các nguồn thu nhập như lương, tiền lãi, tiền lương, tiền thưởng, tiền lãi suất từ tài sản, và các khoản thu nhập khác.
- Tính toán thuế: Dựa trên mức thu nhập của cá nhân, xác định khoảng thu nhập mà cá nhân thuộc vào và tính toán mức thuế dựa trên mức thuế của bậc đó. Sau đó, tổng hợp các mức thuế từ các bậc thuế tương ứng để tính tổng số thuế phải nộp.
- Nộp thuế: Cá nhân phải nộp số thuế đã tính được đến cơ quan thuế theo quy định của pháp luật.
Ví dụ, một hệ thống thuế lũy tiến có thể áp dụng các mức thuế như sau:
- Từ 0 đến 10 triệu đồng: 5%
- Từ 10 triệu đến 20 triệu đồng: 10%
- Trên 20 triệu đồng: 15%
Nếu một cá nhân có thu nhập là 25 triệu đồng, thì số thuế phải nộp sẽ được tính như sau:
- 10 triệu đầu tiên: 10 triệu x 5% = 500.000 đồng
- 10 triệu tiếp theo: 10 triệu x 10% = 1.000.000 đồng
- 5 triệu cuối cùng: 5 triệu x 15% = 750.000 đồng
Tổng số thuế phải nộp là: 500.000 đồng + 1.000.000 đồng + 750.000 đồng = 2.250.000 đồng.
Dĩ nhiên, các quy định cụ thể về phân loại thu nhập, các khoảng thu nhập và mức thuế áp dụng có thể thay đổi tùy theo từng quốc gia và từng thời điểm. Điều này cũng phụ thuộc vào chính sách thuế của chính phủ và các quy định pháp luật.
Một số lợi ích của hệ thống thuế lũy tiến có thể bao gồm:
- Cân bằng xã hội: Thuế lũy tiến giúp cân bằng thu nhập giữa các tầng lớp xã hội. Người có thu nhập cao sẽ phải chịu mức thuế cao hơn, trong khi người có thu nhập thấp sẽ được miễn giảm hoặc chịu mức thuế thấp hơn.
- Tích cực khuyến khích lao động: Do thu nhập thấp sẽ không bị chịu mức thuế cao, người lao động có thể được khuyến khích làm việc hơn để tăng thu nhập của mình mà không lo ngại về mức thuế.
- Tăng cường công bằng: Hệ thống thuế lũy tiến có thể được xem là công bằng hơn so với hệ thống thuế cố định, vì người giàu sẽ phải đóng nhiều hơn so với người nghèo.
Tuy nhiên, cũng có những tranh cãi về hệ thống thuế lũy tiến, bao gồm khó khăn trong việc thi hành và gây ra hiện tượng trốn thuế khi người nộp thuế cố gắng giảm bớt thu nhập của họ để tránh chịu mức thuế cao. Điều này có thể làm suy giảm hiệu quả của hệ thống thuế lũy tiến.
